5 دلیل رایج که باعث غمگینی و افسردگی ما می شود!
از نگاه ائمه (ع)
غم و شادی دو مفهموم شناخته شده در میان انسان هاست. افراد بشر با تمام تفاوت ها و تمایزاتی که در میانشان حاکم است درک یکسانی از مفهوم غم و شادی دارند. برخی اوقات علل و عوامل به وجود آورنده ی غم و شادی برای فرد شناخته شده است در حالی که در پاره ای از اوقات این علل و عوامل برای وی ناشناخته می ماند.
دقت در علل بوجود آورنده ی این دو حالت روحی کمک شایانی به کنترل آنها می نماید. به طور کلی می توان گفت پیروی از فرامین الهی سبب از بین رفتن اندوه و ناراحتی می شود. چرا که دین عهده دار بهره مند سازی افراد از زندگی پاک و آرام است و این زندگی بوجود نمی آید مگر بواسطه رهایی از اندوه آزار دهنده و مضر.
رسانندگان پیام الهی در سخنان ارزشمندشان از یک سو به تفصیل، به معرفی عوامل به وجود آورنده ی اندوه پرداخته اند و از سویی دیگر عوامل از بین برنده ی اندوه را نمایانده اند. دوری از عوامل اندوه زا و شناخت و بکارگیری عوامل اندوه زدا تا حد زیادی سبب از بین بردن غم و ناراحتی اشخاص می شود. در این مختصر به بیان برخی از عوامل اندوه زا در کلام معصومین (علیهم السلام) خواهیم پرداخت.
دنیاخواهی
تبعا حضور در جهان ماده نیازمند بهره مندی از نعمت های الهی است. مادامی که بهره مندی از دنیا به منظور گذراندن و عبور از زندگی مادی و نیل به سعادت و سرای اخروی است؛ بدان سفارش شده است. اما آنجا که بهره مندی از دنیا تنها برای همین جهان مادی، بدون در نظر گرفتن سرای باقی است از آن نکوهش شده است. فردی که حیات را تنها زندگی دنیوی می داند و یا آنکه از آخرت غافل می شود تمام هم و غم اش دنیا می گردد و تمام تلاشش رسیدن به اهداف دنیوی می گردد، علاوه بر آنکه در این تلاش و دستیابی ممکن است فرامین الهی را زیر پا نهد؛ گاه در رسیدن به اهدافش ناکام می ماند و این ناکامی و نافرجامی سبب ناراحتی و اندوهش می گردد. دنیا خواهی و شیفته دنیا شدن از عوامل به وجود آورنده ی اندوه دانسته شده: «قَالَ علیه السلام أَنَا زَعِیمٌ بِثَلَاثٍ لِمَنْ أَکَبَّ عَلَى الدُّنْیَا بِفَقْرٍ لَا غَنَاءَ لَهُ وَ بِشُغُلِ لَا فَرَاغَ لَهُ وَ بِهَمٍّ وَ حُزْنٍ لَا انْقِطَاعَ لَه ؛(کنز الفوائد، محمد بن علی کراجکی، ج1، ص 344) کسى که به دنیا بچسبد، من سه چیز را براى او قطعى مى دانم: فقرى که هیچ گاه به بى نیازى نینجامد ، مشغولیتى که هرگز از آن خلاصى ندارد و غم و اندوهى که برایش پایانى نیست.»
امام على علیه السلام فرمود ستمگرى ندیدم که به ستمدیده ماننده تر باشد مگر حسود؟ او جانى خسته دارد و دلى سرگشته و اندوهى پیوسته»
لذت گرا
گاه افراد علاقه مند به انجام اموری هستند که لذت لحظه ای بر آنها به دنبال می آورد، پاره ای از این امور به سبب مخالفت با فرامین الهی و بخشی از آنها بدلیل آسیب و اذیت هایی که به همراه می آورند موجبات غم و ناراحتی دراز مدت شخص را فراهم می آورند. مانند فردی که با سرعت زیاد در جاده حرکت می کند و سرعت بالایش منجر به تصادف او می شود. اجتناب از لذتهای زودگذری که تبعات سخت و سنگینی دنیوی و یا اخروی به دنبال دارد سبب عدم ایجاد ناراحتی و اضطراب در شخص می شود. پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله در این باره فرموده اند: رُبَّ شَهْوةِ ساعةٍ تُورِثُ حُزنا طویلاً؛ بسا لذتى که دمى بپاید اما اندوهى دراز بر جاى گذارد. (. امالی، محمد بن الحسن الطوسی، ص533)
حسادت
خیر و نیکی را تنها برای خود خواستن و خیرخواه دیگران نبودن، فرد را مضطرب و پریشان می کند. فردی که پیشرفت و خوبی را فقط برای خود می خواهد، از مشاهده ی موفقیتها و پیشرفتهای دیگران ناراحت می شود. حسود گرچه در تلاش است تا مانع خیر و پیشرفت دیگران شود اما بیشترین ضرر و اذیت را برای خودش به ارمغان می آورد. امام علی (علیه السلام) در این باره می فرمایند: «عنه علیه السلام : ما رأیتُ ظالِما أشْبَهَ بمظلومٍ من الحاسِدِ ؟ نَفَسٌ دائمٌ ، و قَلبٌ هائمٌ ، و حُزنٌ لازِمٌ ؛ (تحف العقول، ابن شعبه حرانی حسن بن علی، ص216)
امام على علیه السلام فرمود ستمگرى ندیدم که به ستمدیده ماننده تر باشد مگر حسود؟ او جانى خسته دارد و دلى سرگشته و اندوهى پیوسته».
کم کاری
کم کاری، موجب از دست دادن فرصت ها و مانع پیشرفت اشخاص می شود. گاه فرد کم کار پس از گذر سالها، نتیجه کم کاری و سستی اش را می بیند و همین امر او را ناراحت و غمگین می نماید. مغتنم شمردن فرصتها و تلاش برای صعود به مراتب عالی مانع از اندوه و ناراحتی در آینده می شود. امیر المومنین (علیه السلام) کم کاری را مایه ی اندوه و ناراحتی شمرده اند. در روایتی از ایشان آمده است: « مَن قَصَّر فی العملِ ابْتُلی بالهَمّ ِ . امام على علیه السلام: هر که در عمل کوتاهى کند، به اندوه گرفتار آید .(نهج البلاغه، شریف الرضی محمد بن حسین، نسخه صبحی صالح، ص491، ح127)
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله فرمود: کسى که به دلدارى دادن خدا آرام نگیرد جانش بر دنیا حسرت ها خورد و هر که چشمش به دارایی هاى دیگران باشد، اندوهش بسیار شود و ناراحتیش بهبود نیابد
امید به مردم
چشم حسرت به زندگی و اموال دیگران داشتن فرد را ناراحت و پریشان می کند. این ناراحتی گاه به سبب مقایسه خود با دیگران و گاه به سبب انتظار و توقع بهره مندی از اموال و دارایی های آنان بوجود می آید که در هر دو صورت برآورده نشدن خواسته ی فرد او را اندوهگین می نماید. امام علی (علیه السلام) در این باره فرموده اند: « لَمّا نَزلَتْ هذهِ الآیةُ : «لا تَمُدّنَّ عَیْنَیْکَ إلى مَا مَتَّعْنا بِهِ أزْواجَا مِنْهُمْ و لا تَحْزَنْ عَلَیهِمْ و اخْفِضْ جَناحَکَ للمُومِنینَ»(سوره حجر آیه 88) . قالَ رسولُ اللّه ِ صلى الله علیه و آله : مَن لَم یَتَعزَّ بعَزاءِ اللّه ِ تَقَطّعتْ نَفسُهُ على الدُّنیا حَسَراتٍ ، و مَن رمى ببَصَرِهِ إلى ما فی یَدِ غَیرهِ کَثُرَ هَمُّهُ و لَم یَشْفِ غَیْظَهُا. (.تفسیر قمی، علی بن ابراهیم قمی، ج1، ص381)
امام صادق علیه السلام: وقتى این آیه نازل شد: «اگر بعضى از مردان و زنانشان را به چیزى بهره ور ساخته ایم، تو بدان چشم مدوز و غم آن را مخور و در برابر مومنان فروتن باش» پیامبر خدا صلى الله علیه و آله فرمود: کسى که به دلدارى دادن خدا آرام نگیرد جانش بر دنیا حسرت ها خورد و هر که چشمش به دارایی هاى دیگران باشد، اندوهش بسیار شود و ناراحتیش بهبود نیابد.
جمع بندی
غم و اندوه و حسرت ها همه ناشی از دنیا خواهی است، ناشی از این است که ما به دنیا نگاهی ابدی داریم، از نعمت هایش هر چه بیشتر می خواهیم و قانع نمی شویم، این نگاه موجب حسادت ها، حسرت ها، کدورت ها و رنجش ها می شود که برای ما اندوه و غم فراهم می کند. و راه رهایی از این اندوه بی توجهی به دنیاست.
